Η Αρτέμιδα (ή Άρτεμις) αποτελεί Δήμο της Ανατολική Αττικής και βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το ιερό και τον αρχαίο οικισμό της Βραυρώνας όπου λατρευόταν η Άρτεμις, θεότητα του κυνηγιού. Σήμερα είναι ένας από τους μεγαλύτερους σε πληθυσμό Δήμους της Ανατολικής Αττικής και μεταλλάσσεται με γρήγορο ρυθμό από παραθεριστική κωμόπολη των Μεσογείων σε τόπο μόνιμης κατοικίας, με εμπορικό και οικονομικό κέντρο τη Λούτσα.

Η ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αρτέμιδος βρίσκεται στις ακτές του Νότιου Ευβοϊκού Κόλπου, 25χμ ανατολικά των Αθηνών και μόλις 5 χιλιόμετρα από τον Δήμο Σπάτων στη Μεσογαία, του οποίου αποτελεί επίνειο. Διοικητικά δε, υπάγεται στη Περιφέρεια Αττικής και στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Δικαστικά υπάγεται στο Ειρηνοδικείο Κορωπίου και οικονομικά στη ΔΟΥ Παλλήνης.

Η περιοχή και παλιός οικισμός της Λούτσας παραμένει μέχρι το 1974 στα διοικητικά όρια των Σπάτων, ενώ έκτοτε αναγνωρίζεται ως Κοινότητα Αρτέμιδος της Ανατολικής Αττικής. Το 1994 ξεπερνάει τους 10.000 κατοίκους και προάγεται σε δήμο, σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων & Κοινοτήτων.

Τα διοικητικά όρια του δήμου εκτείνονται ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ: Με την ακτογραμμή στη θαλάσσια περιοχή του όρμου Αρτέμιδος. ΝΟΤΙΑ: Με τα όρια του Δήμου Μαρκοπούλου(περιοχή Πόρτο Ράφτη). ΔΥΤΙΚΑ: Με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και στη συνέχεια με τα όρια του Δήμου Σπάτων. ΒΟΡΕΙΑ: Έως τα όρια με τον Δήμο Ραφήνας επί της οδού Αρίωνος.

Ο Δήμος Αρτέμιδος καταλαμβάνει έκταση 21.226 στρεμμάτων, από τα οποία ένα πολύ μικρό μέρος αποτελεί το παλιό κέντρο, ενώ το 50% της συνολικής επιφάνειας είναι εκτάσεις ενταγμένες σε Σχέδιο Πόλης. Το υπόλοιπο του Δήμου καταλαμβάνεται από εκτάσεις κυρίως γεωργικές όπου υπάρχουν και ορισμένες αγροικίες κι εξοχικές κατοικίες. Στη περιοχή υπάρχουν αρκετές αγροτικές εκτάσεις με κυρίαρχη καλλιέργεια αυτήν της αμπέλου για παραγωγή κρασιού. Ο πληθυσμός της περιοχής σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ανέρχεται σε 17.391 κατοίκους, ήτοι 819 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Μεγάλη πληθυσμιακή προσέλευση παρατηρείται κατά τη δεκαετία του '90, εποχή κατά την οποία η περιοχή αποτελεί δημοφιλή παραθεριστικό προορισμό.

Η Αρτέμιδα αποτελεί κόμβο ανάμεσα στο Διεθνή Αερολιμένα των Αθηνών και το Λιμένα της Ραφήνας. Επίσης αποτελεί το επίνειο των Σπάτων χωρίς σημαντικές λιμενικές υποδομές.

Ιστορική Εξέλιξη

Ο Δήμος Αρτέμιδος βρίσκεται στην περιοχή με το τοπωνύμιο Λούτσα που προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη «λούτσα» δηλαδή υγρός – βαλτώδης τόπος, πιθανότατα εξαιτίας της ύπαρξη λίμνης ή έλους στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Λίμνη. Η περιοχή αυτή, βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο του Δήμου, και κατοικήθηκε από το 2.000 π.Χ., δηλαδή κατά την διάρκεια της πρωτοελλαδικής περιόδου. Στην περιοχή Αλυκή αποκαλύφθηκε οχυρωμένος πρωτοελλαδικός οικισμός, οι Αραφηνίδες Αλές, ο οποίος αποτελούσε το δεύτερο σε μέγεθος Δήμο των αρχαίων Αραφηνίων.

Ο μύθος αναφέρει πως ο Ορέστης επιστρέφοντας από την Ταυρική χερσόνησο με την Ιφιγένεια και το θαυματουργό ξόανο της Αρτέμιδος, αποβιβάστηκε στις Αραφηνίδες Αλές, όπου ίδρυσε ναό για την Αρτέμιδα και έστησε άγαλμα. Τα θεμέλια του ναού διατηρούνται σήμερα σε ελεγχόμενο χώρο στην κεντρική παραλία του Δήμου, όπως επίσης και ο βωμός της θεάς σε κοντινή απόσταση επάνω στην ακτή. Στο ναό λατρευόταν η Άρτεμις ως «ταυροπόλος» θεά, ενώ η Ιφιγένεια αποσύρθηκε στο Ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα, το οποίο σώζεται έως σήμερα, δίπλα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνος.

Από τον Ευριπίδη φαίνεται, ότι είχε επιζήσει μια παλιά λατρευτική συνήθεια, μια συμβολική ανθρωποθυσία που λάμβανε χώρας στις Αραφηνίδες Αλές, και κατά την διάρκεια της οποίας χαράσσονταν ο λαιμός ενός ανθρώπου ώστε να βραχεί με αίμα ο βωμός της θεάς.

Κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα, και σύμφωνα με την χαρτογραφική αποτύπωση του γερμανού χαρτογράφου Kaupert, η περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα ο Δήμος Αρτέμιδος ήταν ιδιαίτερα αραιοκατοικημένη. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα ο Ι.Ν.Αγ.Σπυρίδωνα αποτυπώθηκαν ερείπια, πιθανότατα υπολείμματα αρχαίου λιμενίσκου. Αξιοσημείωτη η περιτοίχιση που περιλαμβάνει το σημερινό κέντρο και τμήμα της 6 πολεοδομικής ενότητας με την ένδειξη «Μάνδρα Διάκου». Στον ίδιο χάρτη αποτυπώνονται οι εκτεταμένοι αμμόλοφοι του παραθαλάσσιου μετώπου που καταλαμβάνονται από δασική βλάστηση.

Η περιοχή έως τα τέλη του '70 αποτελεί χωριό ανατολικά των Αθηνών με αγροτικό και κτηνοτροφικό χαρακτήρα. Κατά τις δεκαετίες του '80 και του '90 καθίσταται δημοφιλής λόγω της εγγύτητάς της με την πρωτεύουσα ως παραθαλάσσιος προορισμός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Με την οικιστική επέκταση της πρωτεύουσας επιλέγονται εκτάσεις της Λούτσας από ανθρώπους μέσων και χαμηλών εισοδημάτων για την οικοδόμηση εξοχικών κατοικιών. Η περιοχή διαμορφώνει το ιδιαίτερο προφίλ της και πραγματοποιείται απόσχιση από το Δήμο Σπάτων-Λούτσας. Στα τέλη του '90 η περιοχή γνωρίζει οικιστική ανάπτυξη ανάπτυξη, χωρίς όμως να συνοδεύεται από μια παράλληλη ανάπτυξη των υποδομών. Η παράκτια ζώνη αξιοποιείται από γραφικά καφέ, καταστήματα και bar και διαμορφώνεται σταδιακά το παραθεριστικό προφίλ της περιοχής. Αναγνωρίζεται πλέον ως Δήμος και αρχίζει να διεκδικεί την ανάπτυξη που της αρμόζει.

Το 2004, με την μετεγκατάσταση του Διεθνούς Αερολιμένος Αθηνών από το Ελληνικό στα Σπάτα της Μεσογαίας, η Αρτέμιδα επηρεάζεται άμεσα από την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Παρατηρείται παρά ταύτα συμφόρηση, καθώς δε συνοδεύεται παράλληλα από τροποποίηση και αναθεώρηση των ρυμοτομικών σχεδίων σύμφωνα με τα σύγχρονα χωροταξικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής και χρειάζονται νέα έργα υποδομής (παιδεία, υγεία, μεταφορές κλπ).

Στα νεότερα χρόνια της πόλης διετέλεσαν δήμαρχοι ο Γιάννης Αναγνωστόπουλος (1990-1998), πρώτος Δήμαρχος όταν η Αρτέμιδα αναγνωρίζεται ως Δήμος, Βάιος Τυράκης (1998-2002), Γεώργιος Κασίμης (2002-2006) και Γεώργιος Αλτιπαρμάκης (2006- ).